Problem wiedzy pogańskiej

• Śródziemnomorze jako przestrzeń kultywowania pewnego zestawu zagadnień intelektualnych
•  
• Wiedza i wiara - geneza dwóch systemów poznania
•  
• Postawy chrześcijan wobec filozofii pogańskiej
•  
• Tradycja encyklopedyczna pierwszych wieków chrześcijaństwa

św. Paweł, 1 List do Koryntian:
"18 Nauka bowiem krzyża głupstwem jest dla tych, co idą na zatracenie, mocą Bożą zaś dla nas, którzy dostępujemy zbawienia. 19 Napisane jest bowiem:
Wytracę mądrość mędrców,
a przebiegłość przebiegłych zniweczę¹².
20 Gdzie jest mędrzec? Gdzie uczony? Gdzie badacz tego, co doczesne? Czyż nie uczynił Bóg głupstwem mądrości świata?
21 Skoro bowiem świat przez mądrość nie poznał Boga w mądrości Bożej¹³, spodobało się Bogu przez głupstwo głoszenia słowa zbawić wierzących. 22 Tak więc, gdy Żydzi żądają znaków, a Grecy szukają mądrości, 23 my głosimy Chrystusa ukrzyżowanego, który jest zgorszeniem dla Żydów, a głupstwem dla pogan, 24 dla tych zaś, którzy są powołani, tak spośród Żydów, jak i spośród Greków, Chrystusem, mocą Bożą i mądrością Bożą. 25 To bowiem, co jest głupstwem u Boga, przewyższa mądrością ludzi, a co jest słabe u Boga, przewyższa mocą ludzi.
26 Przeto przypatrzcie się, bracia, powołaniu waszemu! Niewielu tam mędrców według oceny ludzkiej¹⁴, niewielu możnych, niewielu szlachetnie urodzonych. 27 Bóg wybrał właśnie to, co głupie w oczach świata, aby zawstydzić mędrców, wybrał to, co niemocne, aby mocnych poniżyć; 28 i to, co nie jest szlachetnie urodzone według świata i wzgardzone, i to, co nie jest, wyróżnił Bóg, by to co jest, unicestwić, 29 tak by się żadne stworzenie nie chełpiło wobec Boga.
30 Przez Niego bowiem jesteście w Chrystusie Jezusie, który stał się dla nas mądrością od Boga i sprawiedliwością, i uświęceniem, i odkupieniem, 31 aby, jak to jest napisane, w Panu się chlubił ten, kto się chlubi¹⁵. "

Tertulian:
"Cóż mają wspólnego Ateny i Jerozolima? Jakaż może być jedność między akademią a Kościołem?"

św. Bazyli:
"mędrcy greccy napisali wiele dzieł o przyrodzie, ale żadne nie ostawało się w trwałej postaci - późniejsze zawsze obala poprzednie. Nie ma potrzeby odrzucania ich twierdzeń, bo same wzajemnie się unicestwiają."

Teodoret
nauka jest jak "pisanie na wodzie"

Grzegorz z Nyssy
chrześcijaństwo = "najwyższa filozofia"

Klemens Aleksandryjski
Orygenes
filozofia jako "służebnica teologii"

św. Augustyn z Hippony (354-430), Retractationes ("Sprostowania")
Chalcydiusz (IV w.)
Makrobiusz (IV-V w.)
Boecjusz (480-524)
Kasjodor (V-VI w.)
św. Izydor z Sewilli (560-636), traktat O istocie rzeczy, Etymologie
Beda Czcigodny (673-735), encyklopedia De natura rerum

Miniatura z kodeksu Isidori libri originum, 2 poł. X w. (z prawej wizerunek Izydora z Sewilli)

Karta z Etymologii Isydora z Sewilli (tzw. Kodeks toledański), IX w.